Innoveren, waarom zou je? Organisaties vinden het vanzelfsprekend dat ze met hun tijd mee moeten gaan. Ze zien de wereld om zich heen veranderen en vragen zich af hoe ze daar op een goede en zinvolle manier op kunnen inspelen.Nieuwe technologieën bieden bijvoorbeeld kansen om nieuwe producten of diensten te ontwikkelen, processen te automatiseren, of bij te dragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Het is als organisatie alleen best lastig om te bepalen waar je wel en niet in moet investeren. Als het gaat om nieuwe technologieën, heb je behoorlijk wat kennis nodig om de impact ervan over tien jaar goed te kunnen inschatten, als dat al mogelijk is.
Onze manier van werken verandert ook
Ook de manier waarop je dingen doet, verandert. Je wilt bijvoorbeeld graag meegaan in de digitale wereld om dingen slimmer en handiger aan te pakken. Of je ziet als ondernemer dat je businessmodel verandert, bijvoorbeeld doordat mensen steeds meer online kopen, en je wilt daarop inspelen. Of je klanten vragen steeds meer om maatwerk in plaats van massaproductie en je moet je productieproces anders inrichten. Organisaties worden uitgedaagd om zichzelf opnieuw uit te vinden en hun organisatie anders in te richten en te managen.
Waarom innoveren organisaties?
Ik vroeg in mijn podcast Innovatie Wasstraat aan een aantal experts waarom zij innoveren. Dit waren hun reacties:
Lisette Oosterbroek, vp Organizational Development & Change bij kpn:
‘We bestaan natuurlijk al meer dan honderdvijftig jaar. De reden dat wij nog steeds bestaan en niet zijn overgenomen, is dat we in staat zijn geweest om onszelf constant opnieuw uit te vinden.’
Alexandre Janssen, voormalig hoofd innovatie bij Deloitte:
‘Ons doel toen wij begonnen met een aparte innovatieafdeling was om Deloitte te vernieuwen en ervoor te zorgen dat het bedrijf relevant blijft in de toekomst. Onze ceo was er absoluut van overtuigd dat als we dit niet zouden doen, het ooit het eind van Deloitte zou betekenen.’
Anke Abbenhuis-Swinkels, innovatieversneller bij Royal Swinkels Family Brewers:
‘Mijn persoonlijke drijfveer om te innoveren is dat ik heel graag wil dat wij over driehonderd jaar nog steeds bestaan. Wij zijn natuurlijk een familiebedrijf. Ik ben zelf van de zevende generatie, de volgende generatie staat klaar. De vraag is hoe de toekomst eruitziet en of wij daar als familie iets mee kunnen. Kunnen we vernieuwen? Ik zou het geweldig vinden als we met een aantal nieuwe innovaties komen waar wij nog generaties mee verder kunnen.’
Greet Prins, voorzitter raad van bestuur zorgorganisatie Philadelphia:
‘Wij willen zo veel mogelijk cliënten zelfstandig kunnen laten leven met zo min mogelijk ondersteuning, want zij willen zo graag een onderdeel zijn van de maatschappij. Waar dat niet kan, willen we ervoor zorgen dat ze een zo comfortabel mogelijk leven hebben. Dus alles wat je kunt vinden, aanpassen of ontwikkelen om de cliënt meer zelfstandig en zelfredzaam in het leven te laten staan, is voor ons grote winst.’
Johan de Jager, gemeentesecretaris gemeente Bodegraven-Reeuwijk:
‘Als je ziet dat de wereld om je heen verandert, wordt het tijd om na te denken: hoe moeten we onze manier van organiseren veranderen? We werken misschien al wel een eeuw op dezelfde manier. We proberen dat nu meer los te laten om het nieuwe te ontdekken. Het is voor mij niet alleen maar een simpel organisatievraagstuk. Waar het uiteindelijk om gaat is: hoe verandert de samenleving? Wat betekent dat voor ons? En wat is de opgave die wij daarin voor de komende generaties hebben?’
Lucien Engelen, voormalig directeur van reshape Center Radboudumc:
‘Onze missie is om overbodig te worden. We hebben te maken met een verdubbeling van de zorgvraag en met minder budget. Als ik dat nou heel tastbaar maak voor mijn collega’s, dan zeg ik: “Vanochtend had je zes patiënten op je poli, maar over een aantal jaar heb je er twaalf, met vier collega’s minder.” “Ja,” zeggen ze dan, “dat kan niet.” Dus we moeten op een of andere manier slimme dingen gaan doen.’
Harm Jans, Business Lead bij bol.com:
‘Ik wil bewijzen dat een organisatie nog steeds effectief, innovatief en doortastend kan zijn, ook terwijl die groter wordt.’
Innoveren om in de toekomst relevant te blijven
Organisaties willen door te innoveren dus hun bestaansrecht veiligstellen en ook in de toekomst relevant werk blijven doen en waarde toevoegen. Dat geldt zowel voor de overheid als voor het bedrijfsleven. Ze willen niet afwachten, maar gaan nu al aan de slag om voorbereid te zijn op de vragen van morgen. Ze innoveren om aansluiting te vinden bij de vragen die er liggen en waar ze zo goed mogelijk antwoord op willen geven. Ze willen blijven leren en flexibel zijn om zich snel aan te kunnen passen aan nieuwe omstandigheden als het nodig is.
Innovatie als trend
In organisatieland komen veel trends voorbij die daarop inspelen – denk aan lean, agile en zelforganiserende teams. Maar innoveren om het innoveren is niet zo’n goed idee. Denk bijvoorbeeld aan de recente discussie rondom blockchain: dat wordt gepresenteerd als een belangrijke nieuwe technologie, maar het is lang niet altijd even duidelijk welk probleem het oplost. Zelforganiserende teams zijn op dit moment ook erg populair, maar als je ze invoert zonder goede reden, is de kans groot dat het mislukt. Jan de Leede, universitair docent Human Resource Management aan de Universiteit Twente, zegt hierover: ‘De principes van samenwerken zijn best oud. Groepen kunnen als team goed samenwerken als ze bijvoorbeeld hetzelfde doel nastreven, of als ze elkaar nodig hebben voor de taak die ze uitvoeren. In de hype richting zelfsturing werd ik benaderd door een organisatie die de bezorgers van dagbladen in teams ging zetten. Toen zei ik: “Dat werk is zo individueel, heb je daar een team voor nodig?” Het antwoord was nee. Ze hebben het dus ook niet lang volgehouden. Als je de basis eronder snapt, dan kun je dit soort nieuwe concepten veel beter toepassen.’
Stefan Heusinkveld van de Vrije Universiteit Amsterdam doet onderzoek naar populaire managementideeën. Hij zegt: ‘Tussen organisaties die er wel of niet aan meedoen, zie je weinig verschillen in prestaties. Vaak belooft een managementidee gouden bergen, zoals dat je innovatiever wordt of dat de prestaties verbeteren, maar die effecten haal je er nauwelijks uit.’
Meer lezen? Deze tekst komt uit Het Kleine Innovatieboek