Het afgelopen decennium waren er 9,4 miljoen mensen aan het werk – bijna 600.000 meer dan in 2010 – en nam het aantal zelfstandigen met 11 procent toe, becijferde het CBS. We vroegen vijf experts wat zij dé arbeidsmarktthema’s van de afgelopen tien jaar vonden. En waar praten we de komende tien jaar over?
“De baan voor het leven bestaat niet meer”
Wie: Rob Witjes
Functie: hoofd Arbeidsmarktinformatie bij UWV
De afgelopen tien jaar:
,,We begonnen het decennium met een heel diepe recessie. Er waren veel kritische geluiden: hier kwamen we niet meer overheen. Nu hebben we bijna de laagste werkloosheid in de afgelopen 40 jaar (dit voorjaar was dat 3,4 procent), alleen in 2001 was het lager dan nu. Wie had kunnen denken dat we zo goed uit de crisis zouden komen? Toch hebben we nog steeds het gevoel dat we ‘net uit de crisis zijn’, het heeft diepe littekens geslagen. Je ziet dat die angst de flexibilisering van de arbeidsmarkt heeft bevorderd. Je weet het nooit, het kan altijd weer misgaan.”
Opvallend:
,,Toen V&D failliet ging, besefte ik: die arbeidsmarkt, die heeft toch wel wat veranderingen ondergaan. De baan voor het leven bestaat niet meer. Deze mensen die met ziel en zaligheid werkten voor het bedrijf stonden ineens op straat en de hele sollicitatiewereld was inmiddels veranderd.”
De komende tien jaar:
,,Er is geen garantie meer dat je ergens je hele leven kunt blijven werken. Ik denk dat we onszelf altijd moeten blijven ontwikkelen en niet wachten totdat een manager daarom vraagt. Je kunt altijd, buiten je eigen schuld om, opeens zonder werk komen te zitten. Werkgevers zijn minder gericht op alleen het diploma, naast kennis zijn vaardigheden en gedrag ook cruciaal. Daarnaast verwacht ik dat de sollicitatiebrief het komende decennium helemaal passé zal zijn. Die verdwijnt, we moeten ons op een andere manier gaan presenteren. Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zullen het daardoor misschien wel extra moeilijk krijgen en hebben daar hulp bij nodig. Dat blijft een aandachtspunt.”
“Resultaat in plaats van aanwezigheid”
Wie: Kim Spinder
Functie: coach in bedrijfsinnovatie en auteur van We Quit Mail
De afgelopen tien jaar:
,,Thuiswerken werd mogelijk en met de komst van de smartphone waren we ineens 24/7 online. In het begin vonden mensen het leuk als ze een e-mail of een berichtje op hun telefoon binnenkregen, het was alsof je een brief kreeg. Een mobieltje was een statussymbool. Maar inmiddels is het aantal berichten dat binnenkomt ontploft en zijn er alleen maar meer communicatiemiddelen bijgekomen, zoals WhatsApp. Ik merk daardoor dat het thema werkdruk de afgelopen jaren is opgekomen. Wanneer word je geacht bereikbaar te zijn en wanneer niet?”
Opvallend:
,,Ik vind het opvallend dat het vaak niet lukte om het nieuwe werken op een goede manier in te voeren. Het blijkt dat veel mensen toch gezien willen worden in een kantooromgeving – dat een leidinggevende dat ook nog verwacht – en dat er op sommige dagen juist te weinig werkplekken zijn. Het blijkt dat het niet alleen om technologie gaat, maar dat de cultuur op de werkvloer ook moet veranderen. Er wordt te veel gestuurd op aanwezigheid en niet op resultaat.”
De komende tien jaar:
,,De komende jaren zal het gaan over werkdruk en de bescherming van mensen. We gaan de discussie voeren over werk, hoe doen we dat in de toekomst en hoe gaan we het inrichten? Voorheen was iedereen enthousiast over flexibel werken, maar veel mensen doen dat ook noodgedwongen. Als dingen te ver doorschieten, moet je je afvragen hoe we het dan wel moeten inrichten zodat iedereen mee kan. En ik hoop dat technologie effectiever wordt ingezet, dat we ons echt kritisch afvragen wat het toevoegt op de werkvloer.
“We zitten in een arbeidsmarkttransitie”
Wie: Ton Wilthagen
Functie: hoogleraar Arbeidsmarkt, Universiteit van Tilburg
De afgelopen tien jaar:
,,De afgelopen tien jaar is er een verdere groei geweest van het aantal flexibele arbeidsrelaties. Als we zzp’ers meetellen is het aantal flexwerkers de afgelopen vijftien jaar met 75 procent gegroeid. Dat is bijna een verdubbeling en zorgt voor een tweedeling op de arbeidsmarkt. Daarnaast is er een forse terugkeer ontstaan van de krapte op de arbeidsmarkt. Nu werkt het zelfs ontwrichtend voor de samenleving: wachttijden in de zorg, politiebureaus die moeten sluiten, basisscholen die naar een vierdaagse schoolweek gaan.”
Opvallend:
,,De loonontwikkeling is heel beperkt. Ik denk dat het komt doordat de verhouding tussen kapitaal en arbeid is veranderd. Kapitaal is belangrijker geworden. Men kan nu investeren in machines, robots, artificial intelligence (AI) en automatisering. Daardoor zijn bedrijven minder afhankelijk van arbeid. Bovendien is arbeid niet meer zo sterk georganiseerd, vakbonden raken veel leden kwijt. Arbeid wordt vaker gezien als handelswaar, terwijl het wel degelijk om mensen gaat.”
De komende tien jaar:
,,Ik denk dat we moeten kijken naar de houdbaarheid van de arbeidsmarkt en meer moeten investeren in menselijk kapitaal, in scholing en de ontwikkeling van mensen. Naast de energietransitie, is er ook sprake van een arbeidsmarkttransitie en dat moeten beleidsmakers zich realiseren. Nu dacht men te lang: het komt wel goed, de markt regelt het wel. Maar het evenwicht op de arbeidsmarkt – zowel qua flexibilisering als krapte – is nu zoek.”
“Ook af en toe op de rem trappen”
Wie: Thijs Launspach
Functie: psycholoog en auteur van het boek Fokking Druk
De afgelopen tien jaar:
,,De laatste jaren is een situatie ontstaan waarin een significant deel van de mensen ziek wordt van de werkdruk. Sinds 2011 zien we al een stijging en gaan de gemiddeldes gestaag omhoog. Dat is een teken dat we de afgelopen tien jaar steeds intensiever zijn gaan werken. De wereld wordt steeds sneller door de opkomst van alle technologie. Het ene na het andere middel heeft werk gerevolutioneerd. Wat ik opmerkelijk vind, is de rol van WhatsApp. Dat laat zien dat de grens tussen werk en privé verdwenen is en we het heel normaal vinden dat werk ook via WhatsApp gaat.”
Opvallend:
,,Het woord workaholic is uit de tijd geraakt omdat we het allemaal zijn. Iedereen is buiten werktijd bereikbaar, het werk neemt een grote plaats in in ons leven. We willen vrije tijd inleveren voor loon, maar óók voor betekenisvol werk. Mensen willen betekenis geven aan hun werk. Ook bij millennials zien we dat: de materiële beloning voor werk vinden zij minder belangrijk.”
De komende tien jaar:
,,De komende jaren zal het gaan over duurzame inzetbaarheid. Ik hou niet zo van die term, maar dat is wel wat het is. We zijn bezig met onze korte-termijndoelen, maar om lange tijd gezond en gelukkig aan het werk te blijven, is het ook belangrijk dat je af en toe op de rem trapt. Dat is een stap die we de komende tien jaar moeten maken. Als we dat niet doen, wordt het probleem nog groter.”
“Vrouwen gaan meer op de deur kloppen”
Wie: Henk Volberda
Functie: hoogleraar Strategisch Management en Innovatie, Universiteit van Amsterdam
De afgelopen tien jaar:
,,We hebben het afgelopen jaren veel gehad over de flexibilisering van de arbeidsmarkt, de toename van de flexibele schil – 30 tot 35 procent van de arbeidspopulatie – en de nieuwe generatie bij wie een goed salaris en een leaseauto veel lager op de agenda staan. Ook diversiteit is belangrijker geworden. Gender was eigenlijk een non-issue, maar daar is wel wat veranderd. Je ziet dat steeds meer bedrijven hier mee bezig zijn en bijvoorbeeld iemand aanstellen die zich hier hard voor maakt.”
Opvallend:
,,De meeste vrouwen hebben een parttime functie. In Nederland heerst nog steeds het idee dat je een fulltime functie moet hebben om de top te bereiken. Dat vind ik eigenlijk een achterhaald idee. Sommige bedrijven zijn nog steeds gesloten bolwerken met dominantie van mannen, met name in boards. Ik hoop dat dat diverser wordt en je ook zonder fulltime werken de top kunt bereiken.”
De komende tien jaar:
,,Ik verwacht dat vrouwen steeds meer aan de deur gaan kloppen. De arbeidsmarkt wordt transparanter dan hij ooit geweest is. Als je het hebt over de salariskloof tussen man en vrouw, dan zie je dat er meer transparantie verwacht wordt over salarisschalen en cao’s. De nieuwe generatie op de arbeidsmarkt wil daarnaast een interessante baan en een goede werk-privébalans. Daar moeten bedrijven anders mee omgaan, veel jonge talenten zien die 60-urige werkweek niet meer zitten.”
Bron: AD.nl